परिचय जैविकझोल मलहरू बगैंचा र कृषकहरू बीच लोकप्रिय हुँदै गइरहेका छन् जसले बोटबिरुवाको बृद्धिलाई दिगो र प्रभावकारी बनाउँछ। कृत्रिम मलहरू भन्दा फरक, जैविक तरल मलहरू प्राकृतिक स्रोतहरूबाट बनेका हुन्छन् र माटोको स्वास्थ्य सुधार गर्नका साथै बोटबिरुवाहरूलाई आवश्यक पोषक तत्वहरू प्रदान गर्न लक्षित छन्। यस लेखमा जैविक तरल मलहरूको संरचना, फाइदाहरू, प्रयोग विधिहरू, र वातावरणीय प्रभावको बारेमा चर्चा गरिएको छ। जैविक तरल मलहरूको संरचना जैविक तरल मलहरू प्रायः विभिन्न  प्राकृतिक सामग्रीहरूबाट बनेका हुन्छन्, जस्तै: "कम्पोस्ट चिया": कम्पोस्टलाई पानीमा भिजाएर बनाइन्छ, जसमा लाभदायक सूक्ष्मजीवहरू र पोषक तत्वहरू पाइन्छ। "माछाको इमल्सन": माछाको फोहोरबाट प्राप्त हुन्छ, यो नाइट्रोजन, फस्फोरस, र पोटासियमको उत्कृष्ट स्रोत हो। "समुद्री झारपातको अर्क": यसमा सूक्ष्म पोषक तत्वहरू, हर्मोनहरू, र इन्जाइमहरू हुन्छन् जसले बोटबिरुवाको बृद्धिलाई प्रोत्साहित गर्दछ। "सख्खर ": माटोको सूक्ष्मजीवहरूको लागि कार्बन स्रोत प्रदान गर्दछ, माटोको उर्वरता बढाउँछ। "ह्युमिक र फुलभिक एसिडहरू": पोषक तत्वहरूको अवशोषण सुधार गर्दछ र जराको बृद्धिलाई प्रोत्साहित गर्दछ।   यी सामग्रीहरू मिलाएर पोषक तत्वहरू बनाइन्छ जुन बोटबिरुवाहरूले सजिलै अवशोषित  गर्न सक्छन्।  जैविक झोल  मलहरूको फाइदाहरू "पोषक तत्वको राम्रो अवशोषण": जैविक तरल मलहरूले पोषक तत्वहरू यस्तो रूपमा प्रदान गर्छन् जुन बोटबिरुवाले सजिलै अवशोषित गर्न सक्छन्, जसले गर्दा छिटो बृद्धि र स्वस्थ बोटबिरुवा सुनिश्चित हुन्छ। "माटोको स्वास्थ्य सुधार": जैविक तरल मलहरूको नियमित प्रयोगले माटोको संरचना सुधार गर्दछ, सूक्ष्मजीवहरूको…

परिचय प्रभावकारी सूक्ष्मजीवहरू (EM) एक प्रविधि हो जसमा लाभदायक सूक्ष्मजीवहरूको समूह समावेश हुन्छ, मुख्यतया लैक्टिक एसिड ब्याक्टेरिया, यीस्ट, र फोटो ट्रोपिक ब्याक्टेरिया, जुन माटोको स्वास्थ्य, बिरुवाको वृद्धि, र उत्पादन बढाउनको लागि विकसित गरिएको हो। यो प्रविधि पहिलो पटक १९८० को दशकमा जापानका डा. तेरुओ हिगा द्वारा विकसित गरिएको थियो र यो कृषि उत्पादकत्व दिगो रूपमा सुधार गर्नको लागि विश्वव्यापी मान्यता प्राप्त गरेको छ। यस लेखले बिरुवाको खेतीमा EM का संयन्त्रहरू, फाइदाहरू, प्रयोग विधिहरू, र केस अध्ययनहरूको अन्वेषण गर्दछ। EM को संरचना र संयन्त्रहरू संरचना EM सामान्यतया निम्न सूक्ष्मजीवहरू समावेश गर्दछ: लैक्टिक एसिड ब्याक्टेरिया (Lactobacillus spp.) : जैविक पदार्थको अपघटनलाई तीव्र बनाउँछ, हानिकारक सूक्ष्मजीवहरूलाई दबाउँछ, र पोषक तत्वहरूको उपलब्धता सुधार गर्दछ। यीस्ट (Saccharomyces spp.) : भिटामिन, एमिनो एसिड, र हार्मोन जस्ता वृद्धिप्रवर्धक पदार्थहरू उत्पादन गर्दछ। फोटो ट्रोपिक ब्याक्टेरिया (Rhodopseudomonas spp.) : प्रकाश संश्लेषण, नाइट्रोजन स्थिरीकरण र माटोमा हानिकारक पदार्थहरूको अपघटनलाई वृद्धि गर्दछ। अन्य लाभदायक सूक्ष्मजीवहरू : जसमाactinomycetes र fermenting fungi समावेश  हुन सक्छ जुन जैविक पदार्थको अपघटन र  pathogen हरूको नियन्त्रणमा योगदान पुर्‍याउँछ। संयन्त्रहरू "माटो उर्बरता सुधार": EM जैविक पदार्थको अपघटनलाई तीव्र बनाउँछ, जसले ह्युमसको उत्पादन र माटोको संरचनालाई स्थिर बनाउँछ। यस प्रक्रियाले माटोको हावा परिसंचरण, पानी धारण क्षमता, र जराको प्रवेश सुधार गर्दछ। "पोषक तत्वहरूको उपलब्धता": EM ले पोषक तत्वहरूको…

Winter brings novel difficulties for plant care, with colder temperatures, diminished light, and changes in moistness. To guarantee your plants will make do as well as flourish during this season, adhere to these thorough rules:  1."Change Watering Schedule:"    - Check soil moisture consistently.     - Water when the top inch of soil feels dry.     - Be careful of overwatering, as winter conditions might dial back vanishing.    2."Screen Indoor Stickiness:"    - Gather plants to make a microclimate.     - Utilize a humidifier to keep up with satisfactory mugginess.     - Place a plate with water and stones close to plants to add dampness.    3."Give Satisfactory Light:"    - Place plants in sufficiently bright regions, turning them for even opening.     - Supplement regular light with counterfeit developed lights, particularly for light-requesting plants.    4."Safeguard from Drafts:"    - Move plants from drafty windows and entryways.     - Use protecting materials like air pockets fold over pots to safeguard roots from cold.    5."Change Treatment:" lessen the recurrence of treatment during winter lethargy.     - Pick a compost with a lower nitrogen content.     - Continue normal preparation in the spring while the developing season starts.   …

Introduction:    In the buzzing of our day-to-day routines, making a green desert garden at home can bring a feeling of serenity and concordance. Indoor plants not only improve the style of our living spaces yet in addition add to even more likely air quality and prosperity. For our companions in Nepal, where the environment can differ from subtropical to high, it is fundamental to pick the right indoor plants. How about we investigate the top 10 best indoor plants that flourish in the Nepalese environment?    "Snake Plant (Sansevieria trifasciata):"    - Known for its flexibility, the snake plant is tough and can endure low light circumstances.     - It's a brilliant air purifier, eliminating poisons and creating oxygen, making it ideal for indoor conditions.     "Spider Plant (Chlorophytum comosum):"    - Ideal for amateurs, insect plants are low-upkeep and versatile to different circumstances.     - They flourish in roundabout daylight and assist with combatting indoor air contamination.     "Aloe Vera (Aloe barbadensis miller):"    - Aloe Vera isn't simply a skin-mitigating wonder; it's likewise a simple to-really focus on delicious.     - Flourishing in splendid, backhanded light, it's appropriate for Nepalese homes.     "ZZ Plant (Zamioculcas zamiifolia):"   …

Indoor plants have become increasingly popular in recent years, and for good reason. Not only do they add a touch of green to any room, but they also have numerous benefits that make them a necessary addition to any bedroom. Here are some reasons why indoor plants are important in the bedroom. Improves air quality: Indoor plants are known for their ability to purify the air by removing harmful pollutants and chemicals. In the bedroom, where we spend a large portion of our time, having plants can greatly improve the air quality, leading to better sleep and a healthier environment. Reduces stress and promotes relaxation: The presence of plants in the bedroom can have a calming effect on the mind and body, reducing stress and promoting relaxation. This is especially important for those who struggle with anxiety or sleep problems, as plants can help create a peaceful atmosphere. Increases humidity: Dry air can cause a range of health problems, such as dry skin and respiratory issues. Indoor plants naturally increase the humidity in the room, helping to counteract these effects and creating a more comfortable environment. Aesthetically pleasing: Indoor plants come in a variety of shapes, sizes, and colors, making…

परिचय गँड्यौलालाई व्यवस्थित पालन गरेमा गँड्यौलाबाट पनि प्राङ्गारिक मल तयार गर्न सकिन्छ । मल भन्नाले गँड्यौलाहरुलाई प्राङ्गारिक पदार्थहरु खुवाएर त्यसबाट विष्टाको रुपमा निकालिएको सडेगलेको कम्पोष्ट मलको समिश्रणलाई नै गड्यौले मल भनिन्छ । गँड्यौंला एउटा उपयोगी जीव हो । धेरै पहिलेदेखि नै गँड्यौलालाई कृत्रिम तरिकाबाट पाल्ने र त्यसको उपयोग गरी गड्यौला मल उत्पादन गर्ने काम भई रहेको छ । गँड्यौलाले खाएको खाना पाचन नलीमा धेरै बेर रहँदैन र धेरै पनि रहँदैन । खाएको ५–१० भाग मात्र शरीर उपयोगको लागि प्रयोग हुन्छ । अरू बाँकी भाग शरीर बाहिर निष्कासन गर्दछ, जसलाई काष्ट भनिन्छ । यसले खाएर पचाएर दिशाको रूपमा फालेको दानेदार मललाई गँड्यौंलाबाट तयार पारिएको कम्पोष्टमल वा गँड्यौलीमल भनिन्छ । गड्यौला विभिन्न प्रजातिका हुन्छन् । संसारमा ४००० प्रजातिका गड्यौला पाईन्छन् । यि गड्यौलाहरुलाई दुई भागमा विभाजन गर्न सकिन्छ । १. एण्डोजेईक २. इपिजेइक एण्डोजेईकः यस प्रजातीका गँड्यौलाहरु जमिनको भित्रि भागमा पाईन्छ र माटो मात्र खाने गर्दछ । यि प्रजाती गँड्यौला मल बनाउन प्रयोग हुँदैन इपिजेइकः यस प्रजातीका गँड्यौला जमिनको सतहमा वस्छन् र जैविक पदार्थ मात्र खान्छन् । तसर्थ गँड्यौला मलको लागि यही प्रजातीको गँड्यौला प्रयोग गरिन्छ । हाल भर्मि कल्चरको लागि प्रयोग हुने गँड्गौलाहरु निम्न प्रकारका छन् । क) इस्निया फोइटिडा ख) युड्रिलस युजिनियल ग) पेरियोटक्स एक्स्याभेट घ) लुव्रिकस रेवेलस ङ) ल्यामपिटो…

नेपालमा फूल र बोट बिरुवाहरुको व्यापारको एक बिशेष हिस्सा नर्सरी व्यवसायले ओगटेको पाईन्छ । यसरी अहिले राष्ट्रिय स्तरमा करोडौ रुपैयाँको व्यापार गर्न सक्षम भैरहेको नर्सरी व्यवसाय जसले हजारौको संख्यामा रोजगारी प्रदान गरिरहेको छ । यसको बिकास क्रमलाई हेर्दा नेपालमा पहिले पटक काठमाण्डौ भित्र बि.सं. २०११ सालमा व्यावसायीक रुपमा नर्सरीको स्थापना भएको पाईन्छ । व्यवसायीक रुपमा नर्सरी स्थापनाको सुरुबाट बि.सं. २०११ सालमा भएको देखि यता पनि यस पछिका केहि दशक नर्सरी स्थापनाको दिशामा त्यती अग्रसर भएको पाईएन । बि.सं. २०११ साल देखि २०४० सालसम्मा आई पुग्दा नपुग्दै काठमाण्डौमा केवल ४– ५ वटा नर्सरी मात्रै स्थापना भएको पाईन्छ । जस मध्ये बि.सं. २०३३ (1976A.D.) सालमा ज्ञान बहादुर बादेज्यूबाट जय किसान नर्सरीको स्थापना भयो । जुन नर्सरी व्यवसायको ईतिहासमा एउटा कोसेढुङ्गा साबित भैरहेको छ ।    पुष्प किसान ज्ञान बहादुर बादेज्यूले आफ्नो एकल प्रयासबाट काठमाण्डौ स्थित कालोपुलको आसपास धोबीखोला किनारामा यो नर्सरी स्थापना गरी संचालन गरेको थियो । केहि समय कालोपुलमा, त्यस पछि केहि समय रातो पुल छेउछाउ र बि.सं.२०४० साल देखि बि.सं.२०७५ सम्म सेतोपुल(सो अवधि भित्र उत्पादन केन्द्रका रुपमा काठमाण्डौको फुटुङ्ग, सिनामंगल तथा शाखा सोरुमको रुपमा मण्डिखाटारमा समेत कार्यस्थल रहेको) त्यसपछि काठमाण्डौको थलिमा उत्पादन केन्द्र र बौद्ध, नयाबस्तीमा सोरुम राखी यो नर्सरी संचालनमा रहेको छ । समयको चक्र संगै कहिले यो नर्सरीले फैलिएर…

 गुलाबलाई फूलको राजा मानिन्छ भने फूलको रानीको रुपमा परिचित छ गोदावरी । आज हामी आफ्नो वरिपरि जुन गोदावरी फूल देख्छौ त्यो फूलले यहाँसम्म आएर हामीलाई आनन्दित र आकर्षित गर्नका लागि हजारौ बर्षको यात्रा गरेको छ, लाखौ पटक आफुलाई परिभाषित गरेको छ  र करोडौ पटक फूलेको पनि छ । यसरी फूलहरुको रानी बन्ने क्रममा गोदावरी फूलले आफ्नो छुट्टै बिशिष्ट परिचय र जिवन्त ईतिहास बोकेको छ । संसार भरिका असंख्य फूल प्रेमीहरुको मनको ढुकढुकी बन्न सफल फूलहरुको रानी गोदावरीको रोचक ईतिहासको बारेमा जानकारी लियौ ।     नेपालीमा गोदावरी भनि चिनिने फूललाई अंग्रेजीमा Chrysanthemum भनिन्छ । जुन शब्द दुई वटा ग्रीक भाषाबाट CHRYSOS  र  ANTHEMON मिलेर बनेको हो । यी दुई ग्रीक भाषाको शाब्दिक अर्थ हुन्छ सुनौलो र फूल । यसबाट के अनुमान लगाउन सकिन्छ भने अहिले गोदावरीको बिभिन्न रंगहरु भएतापनि सबै भन्दा पहिले सुनौलो रंगको मात्र थियो ।     यो फूलको उत्पत्ती वा पहिला खोज चीनमा भएको मानिन्छ । ईसा पुर्व ५०० बर्ष पहिले चीनको दार्शनिक कन्फूसियसले आफ्नो लेखमा गोदावरी फूलको बारेमा उल्लेख गरेको पाईन्छ । तात्कालिन अवस्थामा गोदावरीलाई चीनमा जडिबुटिको रुपमा प्रयोग गरिन्थ्यो । त्यहाँ के बिश्वास गरिन्थ्यो भने यो फूलको पत्रमा बसेको शीत चुस्नाले दिर्घजिबी भैईन्छ भने यो फूललाई खानाले अमर भईन्छ । प्राचिन समयमा यो फूल केवल राज घराना र अति उच्च कुलिन घरानाका परिवारहरु…

परिचय        परापूर्वकाल देखि नै फूलको धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व रहदैं आएको छ । चाडपर्व, पूजा, व्रत धर्मकर्म आदिमा पुष्प को व्यापक प्रयोग हुदैं आएको छ । अहिले पनि हाम्रो देशको ग्रामिण इलाका र कतिपय शहरी क्षेत्रमा समेत फूलको प्रयोग धार्मिक दृष्टिकोणबाट मात्र पनि गरिएको पाइन्छ । तर नेपालमा फूलको उत्पादन तथा प्रयोग गैर व्यवसायिक रुपमा मात्र नभइ व्यवसायिक रुपमा पनि त्यत्तिकै मात्रामा हुन थालेको छ । अहिले राष्ट्रिय स्तरमा करोडौं र अन्तराष्ट्रिय स्तरमा अरबौको व्यापार पुष्प व्यवसायले गरिरहेको विभिन्न तथ्यांकहरुले देखाउँछ । तपाई हाम्रो घर(आगँन, बँगैचा, कोठा, अफिस, सडक चारैतिर देख्न सकिने फूल तथा विभिन्न बोट बिरुवाहरुसँग सम्बन्धित पुष्प व्यवसाय हाल नेपालको हावापानीमा सुहाउदो तथा फस्टाउदो व्यवसायको रुपमा परिचित छ विगत     आदिकाल देखि फूलको विभिन्न प्रयोग भइ आए पनि नेपालमा व्यवसायिक रुपमा फूलको प्रयोग सन १९५० पछि मात्र हुन थालेको देखिन्छ । नेपालमा स्थापना भएको पहिलो पुष्प नर्सरीको रुपमा हामी नेपाल प्राइभेट नर्सरीलाई चिन्दछौ । सन् १९५४ मा लाजिम्पाटमा खोलिएको यो पुष्प नर्सरी नै सम्भवत पहिलो पुष्प नर्सरी हो । त्यसपछि सन १९६० देखि १९७० सम्ममा ४ वटा पुष्प नर्सरीहरु सुबिन्स् बोटानिकल सेन्टर(१९६४), कपाली नर्सरी (१९६४) तारी भाइ नर्सरी (१९६४) र शिब नर्सरी (१९६८) संचालनमा आए, जसमध्ये कपाली नर्सरी र शिब नर्सरी हाल सम्म संचालित छ भने…

            विशेषत शहरी क्षेत्रको वातावरणमा बढ्दो प्रदूषणले खुला हावामा सास फेर्न गाह्रो बन्दै गैरहेको छ । दूषित हावाका कारण मुटु र श्वास प्रश्वासका बिरामीहका साथै वृद्धहरु  र बच्चाहरु को लागि समस्या हुदै गएकोछ । वातावरणलाई शुद्ध पार्न, केहि बोटबिरुवाहरु  तपाईंको घर भित्र र बाहिर रोप्न सकिन्छ, जसले हावा शुद्ध पार्दछ । वातावरण र आफूलाई सुरक्षित गर्न, त्यस्ता बोटबिरुवाहरु  घर र तपाईंको कार्यालयमा रोप्न सकिन्छ ।           आज भोलि जब तपाई घरबाट बाहिर निस्कनुहुन्छ, धेरै जसो ठाउँहरुमा तपाईले प्रदूषण महसुस गर्नुहुन्छ, सास फेर्दा पनि दूषित हावा हाम्रो वरिपरि भएको महशुस हुन थालेको छ । तपाई हामीले घर बाहिरको स्थितिमा धेरै नियन्त्रण गर्न सक्दैनौ तर तपाईं निश्चित रुपमा घर भित्रको हवालाई शुद्ध पार्न सक्नुहुन्छ । हो, तपाईं घर भित्र वायु शोधन गर्न सक्नुहुनेछ र यसको लागि तपाईंले बिरुवाहरु  लगाउनु पर्छ जुन प्राकृतिक वायु शुद्धीकरणकर्ता पनि हुन् ।           अब हामी तपाईंलाई नासाले अध्ययन पछि सिफारिस गरेका त्यस्ता हावा शुद्ध गर्ने ५ उत्कृष्त बोट बिरुवाहरु को बारेमा बताउँनेछौ, जुन बिरुवाहरु यदि घरमा रोप्दछौं भने तपाईंको घरको हावा शुद्ध हुन्छ । यी बोटहरुका समान गुणहरुको कारण, तिनीहरुलाई प्राकृतिक वायु शुद्धीकरण बिरुवा पनि भनिन्छ। साथै यी बोट बिरुवाहरुलाई शयनकक्षमा राख्दा शान्ति आउँछ । तपाईको सुत्ने कोठामा केही त्यस्ता बिरुवाहरु रोप्नुहोस् । र…

मनि प्लान्ट घरमा राख्ने अत्यन्त लोकप्रिय विरुवा हो । यसलाई माटोमा रोपेर वा पानीमा मात्र राखेर पनि हुर्काउन सकिन्छ । यो विरुवाले कोठामा रहेका हानिकारक विषाक्त पदार्थहरुलाई शुद्धिकरण गर्नुका साथै सकारात्मक उर्जाको निर्माणमा सहायता गर्दछ ।  कम पानी, कम प्रकाश, कम मल तथा कमै हेरचाहमा पनि मज्जाले हुर्किने यो विरुवा कोठामा राख्नाले सौन्दर्य, शुद्धता तथा शान्ति खोज्न अन्त कतै जानु पर्दैन । यदि तपाईले पनि घरमा मनि प्लान्ट राख्नु भएको छ वा राख्न चाहनु हुन्छ भने यहा उल्लेखित केहि विशेष टिप्सहरुले तपाई लाई मद्दत गर्नेछ । माटोमा रोपिएको मनी प्लान्टका लागि  मनी प्लान्टको हेरचाह गर्नु सजिलो काम हो । राम्रो हेरचाह गरिएको मनी प्लान्ट १०० फीट भन्दा पनि बढि लम्बिन सक्छ । यदि औसत हेरचाह मात्र पनि यो बि¿वालाई दिइन्छ भने, तब यो लगभग ७ फिट उचाई सम्ममा पुग्न सक्छ । यो नया नया बागवानी गतिविधि सु¿ गर्नका लागि एक उत्तम बोट हो । माटो भुर भुराउदो, हल्का, राम्ररी हावा खेल्न सक्ने माटो मनि प्लान्ट को लागी एकदम उपयुक्त हुन्छ । त्यसका लागि माटोमा नदीको बालुवा मिलाउन सकिन्छ । बालुवाले बोटलाई राम्ररी हावा र पानीको संचार गर्न सहायता प्रदान गर्छ र जसबाट बोट राम्रोसँग हुर्कन पाउदछ । पानी यो विरुवालाई आवश्यकता भन्दा थोरै मात्र पानी दिदा पनि केहि फरक पर्दैन…